Οι στίχοι
αυτοί, που βρέθηκαν στα νεοανακαλυφθέντα χειρόγραφα του Μανούσου Φάσση, αναφέρονται
προφανώς στον μεγάλο ιστορικό και κριτικό της λογοτεχνίας Αλέξανδρο Αργυρίου
(1921-2009), το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Αλέξανδρος Κουμπής.
Ο στίχος
αυτός άλλαξε και προσαρμόστηκε στο νέο όνομα:
«Είμαι γενιά του Αργυρίου /
(ρίου ρίου κι αντιρίου)».
Είναι
γνωστή η ροπή του Μανούσου Φάσση προς τον παιδικό στίχο, όπως διαφαίνεται από
το βιβλίο του «Η Παιδική Μούσα. (τραγούδια για την προσχολική και σχολική
ηλικία)», εκδόσεις «Αμοργός», 1980». Πίσω από το παιδικό τραγούδι όμως,
κρύβονται ενδόμυχα πολιτικά μηνύματα.
Εδώ
παραθέτουμε το γνωστό παιδικό γλωσσοδέτη ολόκληρο:
«Ο Ρουμπής
ο κουμπής ο ρουμποκομπολογής,
επήγε να ρουμπέψει να κουμπέψει να
ρουμποκομπολογεύσει,
και τον πιάσαν οι ρουμπήτες οι κουμπήτες οι
ρουμποκομπολογήτες
και του κόψαν τα ρουμπιά του τα κουμπιά του τα
ρομποκομπολογά του.
Γιατί Ρουμπή κουμπή πήγες να ρουμπέψεις να κουμπέψεις να ρουμποκομπολογεψεις
και σε πιάσαν οι ρουμπήτες οι κουμπήτες οι ρουμποκομπολογήτες
και σου κόψαν
τα ρουμπιά σου τα κουμπιά σου τα ρουμποκομπολογά σου;» (1)
Ο
Αλέξανδρος ή Αλέκος - όπως τον έλεγαν οι φίλοι του - Αργυρίου, είναι γνωστός
για το αντιστασιακό του έργο: «Από τη δικτατορία του Μεταξά, έφηβος ακόμα, ήρθε σ' επαφή με την
Αριστερά και στην Κατοχή οργανώθηκε στο ΕΑΜ. Το 1947 αναλαμβάνει τη στήλη της
λογοτεχνικής κριτικής στο περιοδικό «Ελληνικά Γράμματα». Και ήταν μια
δραστηριότητα που συνέχισε για πολλά χρόνια σε πολλά έντυπα: «Το Βήμα», «Η
Καθημερινή», «Αντί», «Γράμματα και Τέχνες», «Εποχές», «Ποιητική Τέχνη». Ηταν,
στη διάρκεια της δικτατορίας, μέλος της εκδοτικής ομάδας των Δεκαοκτώ Κειμένων
και των Νέων Κειμένων και του περιοδικού «Η Συνέχεια». (2).
Ο ίδιος ο
Αργυρίου μιλώντας για τις λογοτεχνικές γενιές και ειδικότερα για τη «γενιά του
’30», γράφει στο σύγγραμμά του για την μεταπολεμική πεζογραφία («Η
μεταπολεμική πεζογραφία: από τον πόλεμο του '40 ως τη δικτατορία του '67»):
«[…] αυτοί οι συγγραφείς [όσοι
εμφανίστηκαν στην πρώτη επταετία 1943-1949] αισθάνονται και συμπεριφέρονται ως νέα
γενιά που έρχεται σε διάσταση με την προηγούμενη «γενιά του ’30».
(Και είναι οι πρώτοι που ρίχνουν στη λογοτεχνική πιάτσα τον προσδιορισμό «γενιά
του ’40» εγκαινιάζοντας τον τεμπέλικο χωρισμό «γενεών» κατά τις ημερολογιακές
δεκαετίες). Υπάρχει δηλαδή η συνείδηση ότι ανήκουν σε ‘άλλο’ πνευματικό κλίμα
και έχουν ‘άλλους’ ορίζοντες. Κυρίως η αντίθεση, που παίρνει τη μορφή ανοιχτής
σύγκρουσης, μοιάζει να είναι ριζική: όπως φαίνεται κυρίως στα κριτικά τους
σημειώματα και σχόλια: Η πεζογραφία της γενιάς του ’30
είναι αστυκή [sic], εστιάζεται στο άστυ, τις μεγάλες πόλεις όπου η ζωή
«νοθεύεται» μακριά από τις ρίζες της, ενώ η «γνήσια ζωή» συντηρείται στο χωριό,
τις μικρές κοινότητες. Πρόκειται συνεπώς για τάση που, καθώς κοιτάζει προς τα
πίσω, μπορεί να χρεωθεί, από εμάς τους άλλους, ως ‘συντηρητική’. Ωστόσο το
ανανεωτικό στοιχείο στην έκφραση, η ακραία συμβολική γλώσσα, συχνά εύστοχη,
κάποτε πλεοναστική, και η απόρριψη των κλασικών γνωρισμάτων της πεζογραφίας
(μύθος, χαρακτήρες, χρήση διαλόγου) τους τοποθετούσε σε μια ‘πρωτοπορία’.» (3)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Βλ. www.paidika.gr. Το έργο είναι του Willy Wolff - Knöpfe mit Außenseiter, 1955/56, Feder, Tusche, 285 x 425 mm, Dresden: Staatliche Kunstsammlung (Kupferstich-Kabinett), www.philipphauer.de
(2) Όλγα
Σελλά, «Αλέκος Αργυρίου: ο «μηχανικός» της λογοτεχνίας», εφημ. Η Καθημερινή,
26.05.2009.
(3)
Αλέξανδρος Αργυρίου: «Η μεταπολεμική πεζογραφία: από τον πόλεμο του '40 ως τη
δικτατορία του '67», Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1988, 102-103, και http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/literature_history/search.html?details=104
