Στο
βιβλίο Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης
(Πενταδάκτυλος, Αθήνα 1989) ο μελετητής Σάββας Παύλου μεταφέρει κάποια από τα λιγότερα
γνωστά στιχουργήματα του Μανούσου Φάσση, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στα Κυπριακά
του ποιήματα. Ανάμεσα σε αυτά, βρίσκουμε
και το ποίημα «Ομνύει»:
Ομνύει κάθε μέρα
να μπει στο παιγνίδι
να συμπεριλάβει και το
εθνικό
με μισή καρδιά με ρα-
γισμένη αρχή δι-
άθεση μισή, λοιπόν
χωρίς «νικώ».
(Βλ.
Σάββας Παύλου, 1989: σ. 9)
Είναι
ολοφάνερη η επίδραση του ομώνυμου ποιήματος του Κωνσταντίνου Καβάφη «Ομνύει»
(1915), το οποίο ανήκει στα «Αναγνωρισμένα» (βλ. Αργυρίου 2001: 38 και 109).
Για όποιον δεν θυμάται όλον τον Καβάφη απ´έξω, να το και το ποίημα του Καβάφη:
Ομνύει κάθε τόσο
ν’ αρχίσει πιο καλή ζωή.
Aλλ’ όταν έλθ’ η
νύχτα με
τες δικές της συμβουλές,
με τους συμβιβασμούς
της, και με τες υποσχέσεις της·
αλλ’ όταν έλθ’ η
νύχτα με
την δική της δύναμι
του σώματος που θέλει
και ζητεί, στην ίδια
μοιραία χαρά, χαμένος,
ξαναπηαίνει.
(Κ. Καβάφης: Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)
Για
τους ακουστικούς τύπους παραθέτουμε στο τέλος του κειμένου αυτού και τη σχετική
μελοποίηση του Γιάννη Σπανού σε ερμηνεία Μανώλη Μητσιά, αν και πιστεύουμε πως
στη μουσική αυτή μεταφορά χάνεται ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του
ποιήματος, που είναι το κενό διάστημα ανάμεσα στα ημίστιχα του ποιήματος. Στην
τεχνική αυτή θυμίζει το ποίημα «Εν τω μηνί Αθύρ» (1917). Θα συμφωνήσουμε με τη
γνώμη του Γιώργου Σαββίδη σε σχετική μελέτη του για την ανάγνωση ποιημάτων του
Καβάφη σε δίσκους:
«Βέβαια, υπάρχουν ποιήματα που ο ρυθμός τους
είναι περισσότερο οπτικός παρά ακουστικός, και συνεπώς δεν χρειάζονται – κάποτε
δεν επιδέχονται - εκφώνηση» (Σαββίδης 1985: 60).
Το οπτικό «ράγισμα» στους στίχους του
Καβάφη μεταφέρει και ο Μανούσος Φάσσης με την έντονη χρήση διασκελισμών. Οι
διασκελισμοί αυτοί υπογραμμίζονται οπτικά και νοηματικά στη λέξη «ρά-γισμα»
(στίχοι 4-5). Προφανώς το οπτικό αυτό «σχίσμα» έρχεται να τονίσει το πολιτικό
«σχίσμα», παραπέμποντας με τη «μισή καρδιά» (στίχος 4) και τη «διάθεση μισή»
(στίχοι 5-6) στο «εθνικό» «παιγνίδι» (στίχοι 2 και 3), το Κυπριακό.
Σε
άλλο σημείο, ένα μικρό κενό διάστημα έρχεται να παίξει ένα άλλο «παιγνίδι»:
- εφόσον ενώσουμε το: «αρχή» και «δι-» - η λέξη ριμάρει με σατιρική διάθεση.
- εφόσον ενώσουμε το: «αρχή» και «δι-» - η λέξη ριμάρει με σατιρική διάθεση.
Γιατί,
όπως λέει και σε άλλο ποίημα ο Μανούσος Φάσσης:
«Δε συνεχίζεται η ζωή με μισό αρχίδι».
(Μανούσος Φάσσης, Η
δυναστεία των ημερών,
Επίκληση Α᾽. Βλ. Αναγνωστάκης 1987: 41)
Μεγάλες
αλήθειες, από έναν μεγάλο ποιητή.
·
Αργυρίου, Αλέξανδρος: Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας και η πρόληψή της στα χρόνια του
μεσοπολέμου (1918-1940), Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2001.
·
Καβάφης, Κωνσταντίνος: Ποιήματα 1897-1933, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, 1984.
·
Σάββας Παύλου: Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης. λίβελλος εναντίον Μανόλη Αναγνωστάκη,
Εκδόσεις Πενταδάκτυλος, Αθήνα, 1989.
·
Σαββίδης, Γιώργος: «Για μια πρώτη ανάγνωση του
Καβάφη σε δίσκους (1964)», στο: Μικρά Καβαφικά Α´, Αθήνα, 1996.
«Ομνύει». Από το έργο "Πλησιάζοντας τον Καβάφη" σε
μουσική Γιάννη Σπανού και ερμηνεία Μανώλη Μητσιά: https://www.youtube.com/watch?v=Zf-xgOu8n3Q
